استقلال اقتصادی از آن حیث که زمینه مناسب رشد و تعالی انسان و طرح آرمان های متعالی اسلامی را در سطح جهانی، فراهم می آورد، همیشه مورد توجه حضرت امام(ره) بوده است، به طوری که نیل به آن را به قیمت تحمل سختی ها و مرارت های بسیار تکلیف شرعی ـ ملّی ملت و دولت، معرفی می نمایند:«مردم وفادار و انقلابی کشورمان برای به دست آوردن استقلال واقعی و رسیدن به خودکفایی، خیلی بیش از اینها آماده صبر و فداکاری هستند و من مطمئنم که ملت عزیز ایران یک لحظه استقلال و عزّت خود را با هزار سال زندگی در ناز و نعمت ولی وابسته به اجانب و بیگانگان معاوضه نمی کنند».23نکته قابل توجّه آن که، اقتصاد در بینش امام(ره) نهایتا ابزاری مفید و کارآمد است که به هیچ وجه جنبه «زیربنایی»24 پیدا نمی کند، لذا آرمان اقتصادی انقلاب اسلامی وصول به حالتی است که در آن بر اساس «توحید» ـ که زیر بنا را تشکیل می
  «عدالت اقتصادی» به زعم حضرت امام(ره) به تعدیل کل ساختار اقتصادی در جامعه منجر می شود به طوری که همگان به حقوق اقتصادی شرعی ـ قانونی خود می رسند و «گردن کلفت ها» دیگر نمی توانند به بهانه های مختلف مردم را استثمار کرده، برای خود «زندگی اشرافی» ترتیب دهند:«اسلام است که جلو منافع شخصی را می گیرد. اسلام است که نمی گذارد این گردن کلفت ها زندگی اشرافی بکنند... اسلام تعدیل می کند».19به تعبیر ساده تر، حکومت اسلامی بر پایه «عدالت» استوار است و این نکته ملهم از اندیشه ناب اسلامی است که رهبران را مکلّف می سازد تا خود را در سطح ضعفای جامعه قرار داده، و حقوق مستضعفین را از اغنیا بستانند تا بدین ترتیب بین افراد مختلف جامعه فاصله طبقاتی کشنده ایجاد نشود.20 امام خمینی(ره) که رهرو صادق حضرت علی(ع) بودند با تمسک به همین اصول است که می فر
سیاست مطلوب از دیدگاه امام(ره) آن است که بتواند، سرانجام «صلح و دوستی» را در فضای داخلی و حتی جهانی، حاکم سازد. لذا مشاهده می شود که حضرت امام(ره) آرمان بلندی هم چون «تحقّق صلح جهانی» را هدف غایی انقلاب اسلامی مطرح می سازند:«ما صلح می خواهیم، ما با همه مردم دنیا صلح می خواهیم باشیم. ما می خواهیم مسالمت با همه دنیا داشته باشیم».7البته روش نیل به این هدف را امام(ره) با وضوح تمام برای کلیه دولت های جهانی تشریح می نماید تا ادعای فوق حمل بر ضعف و سستی و یا محافظه کاری دست اندرکاران انقلاب اسلامی در ایران نگردد. لذا می بینیم که ایشان شعار «نه ظلم می کنیم و نه مظلوم واقع می شویم»8 را سرلوحه برنامه سیاسی انقلاب قرار داده، با تأکید بر رسالت الهی «حمایت از مظلومان» اظهار می دارند که در پی ایجاد یک فضای مسالمت آمیز با ملل اسلامی9 و تمامی مرد
حضرت امام(ره) از ابتدای شروع نهضت، مکررا اظهار می داشتند که جامعه اسلامی باید به آن جایی برسد که همه خود را در قبال حضرت حق و خلق خدا مسؤول بدانند و چنان نباشد که کسی به واسطه دوستی، دارایی، توانایی و... بخواهد از زیر بار وظایف شرعی اش شانه خالی کند.«این یک سفارش عمومی است که پیش من اهمیت دارد و باید عرض بکنم به همه، به همه قشرهای ملت باید عرض بکنم، با کمال دقت توجه کنید که یک قدم خلاف اسلام [در مملکت [نباشد».12این اصل کلی، اول از همه شامل مسؤولین مملکتی، روحانیان، افراد ذی نفوذ و مراتب بعدی شامل تمامی آحاد مردم می شود و چنان نیست که «مقام» و یا «قدرت» کسی را معاف کرده یا تخصیص بزند، بلکه بر عکس، مسؤولیت فرد را زیادتر می کند:«با کمال دقت ملاحظه کنید که کسانی...به عنوان اسلام، به عنوان مسلمین، به عنوان معممین، یک قدم خلاف برندارند... این در نظر من ا

توجه به اصل مهم تحقق عینی ارزش های الهی در جامعه، نه تنها امام(ره) را از پرداختن به مسائل معیشتی مردم باز نمی داشت، بلکه موجب آن شد تا ایشان با رویکردی تازه به این مهم نگاه کرده و «آرمان تأسیس اقتصاد اسلامی» در ایران را طرح نمایند. بر این اساس است که امام(ره) اقتصاد اسلامی را چیزی متفاوت با «سرمایه داری» و «سوسیالیسم»17 معرّفی کرده و از اندیشمندان و علمای اسلام می خواهند تا هر چه سریع تر و بهتر روش، اصول و ماهیت «اقتصاد اسلامی» را تدوین و تشریح نمایند.18 با این حال آن چه که بدیهی می نماید، بنای اقتصاد اسلامی بر پایه «عدالت» استوار است و تحقق «عدالت اقتصادی» مهم ترین جزء چنین آرمان بلندی است.

که در پست های بعدی بررسی می کنیم...... 

 کتابخانه تبیان 

X